Staza rječitosti, govor 64.
Neka je hvala Bogu za Kojeg jedan uvjet ne prethodi drugome, tako da On može biti prvi prije nego što je bio posljednji i vidljiv prije nego što je bio skriven. Sve što se označava jednim osim Njega – neznatno je. Svaki ugledni osim Njega – bijedan je. Svaki jaki osim Njega – slab je. Svaki gospodar osim Njega – rob je. Svaki znalac osim Njega – tražitelj je. Svaki upravitelj osim Njega – nekad je prožet upravljanjem a nekad nesposobnošću. Svaki slušatelj osim Njega – gluh je za glase tihe; jaki ga glasi zaglušuju, a daleki mu izmiču. Svaki gledatelj osim Njega – slijep je za boje skrivene i tvari prenježne. Sve vidljivo mimo Njega – skriveno je, a sve skriveno mimo Njega – ne može postati vidljivo.
On nije stvorio ono što je stvorio da osnaži vlast Svoju, niti uslijed straha od posljedica vremena, a niti da traži pomoć protiv napadaja jednakog, ili suparnika hvalisavog, ili protivnika mrskog. S druge strane, On je stvorio sve stvorove i oni su skrušeni robovi Njegovi. On ne ulazi u stvari da bi se reklo: On u njima prebiva. I ne odvaja Se od njih da bi se reklo: On je od njih odijeljen. Ne umara Ga stvaranje onog što je On započeo, niti upravljanje onim što je On razasuo. Nikakva Ga nemoć ne zahvaća prema onome što je On stvorio. Nikada Mu se ne javlja sumnja nikakva u ono što je On naredio i odlučio. Samo je odredba Njegova čvrsta, znanje Njegovo savršeno, zapovijed Njegova konačna. U nesrećama se nada polaže u Njega, a u blagodatima se od Njega strahuje.
Preveli: Rusmir Mahmutćehajić i Mehmedalija Handžić
وَ مِنْ خُطبَةٍ لهُعليه السلام
و فيها مباحث لطيفة من العلم الالهى
اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ تَسْبِقْ لَهُ حَالٌ حَالاً، فَيَكُونَ أَوَّلاً قَبْلَ أَنْ يَكُونَ آخِراً، وَ يَكُونَ ظَاهِراً قَبْلَ أَنْ يَكُونَ بَاطِناً؛ كُلُّ مُسَمَّى بِالْوَحْدَةِ غَيْرَهُ قَلِيلٌ، وَ كُلُّ عَزِيزٍ غَيْرَهُ ذَلِيلٌ، وَ كُلُّ قَوِيٍّ غَيْرَهُ ضَعِيفٌ، وَكُلُّ مَالِكٍ غَيْرَهُ مَمْلُوكٌ، وَ كُلُّ عَالِمٍ غَيْرَهُ مُتَعَلِّمٌ، وَ كُلُّ قَادِرٍ غَيْرَهُ يَقْدِرُ وَ يَعْجَزُ، وَكَلُّ سَمِيعٍ غَيْرَهُ يَصَمُّ عَنْ لَطِيفِ الْأَصْوَات؛ وَ يُصِمُّهُ كَبِيرُها، وَ يَذْهَبُ عَنْهُ مَا بَعُدَ مِنْهَا، وَ كُلُّ بَصِيرٍ غَيْرَهُ يَعْمَى عَنْ خَفِيِّ الْأَلْوَانِ وَ لَطِيفِ الْأَجْسَامِ، وَ كُلُّ ظَاهِرٍ غَيْرَهُ غَيْرُ بَاطنٍ، وَ كُلُّ بَاطِنٍ غَيْرَهُ غَيْرُ ظَاهِرٍ، لَمْ يَخْلُقْ مَا خَلَقَهُ لِتَشْدِيدِ سُلْطَانٍ، وَ لاَ تَخَوُّفٍ مِنْ عَوَاقِبِ زَمَانٍ، وَ لاَ اسْتِعَانَةٍ عَلَى نِدٍّ مُثَاوِرٍ، وَ لاَ شَرِيكٍ مُكَاثِرٍ، وَ لاَ ضِدٍّ مُنَافِرٍ؛ وَ لكِنْ خَلائِقُ مُرْبُوبُونَ، وَ عِبَادٌ دَاخِرُون، لَمْ يَحْلُلْ فِي الْأَشْيَاءِ فَيُقَالُ: هُوَ كائِنٌ، وَ لَمْ يَنْأَعَنْهَا فَيُقَالُ: هُوَ مِنْهَا بَائِنٌ. لَمْ يَؤُدْهُ خَلْقُ مَا ابْتَدَأَ، وَ لاَ تَدْبِيرُ مَا ذَرَأَ، وَ لاَ وَقَفَ بِهِ عَجْزٌ عَمَّا خَلَقَ، وَ لاَ وَلَجَتْ عَلَيْهِ شُبْهَةٌ فِيما قَضَى وَ قَدَّرَ، بَل قَضَاءٌ مُتْقَنٌ، وَ عِلْمٌ مُحْكَمٌ، وَ أَمْرٌ مُبْرَمٌ. الْمَأْمُولُ مَعَ النِّقَمِ، المَرْهُوبُ مَعَ النِّعَمِ.
