U islamskim predajama se krajnje ozbiljno zabranjuje ogovaranje te se navode loše posljedice koje ono za sobom povlači, u pogledu čega ćemo povesti jednu iscrpnu raspravu, budući da ljudi manje pridaju pažnju zabranjenosti i grijehu ogovaranja te, kako kaže Šehid Sani, Bog mu se smilovao: “Većina ljudi nastoji ustrajati u obavljanju namaza, posta te drugih ibadeta i svega onoga po čemu njihov položaj postaje vrjedniji kod Gospodara, pa se klone i većine zabranjenih djela, kao što su blud, pijenje alkohola itd. Ipak, uprkos svemu rečenom, glavninu raspoloživog vremena uzalud troše na zabavama i provodima na kojima pričaju o koječemu i gdje sramote svoju braću po vjeri, ne smatrajući to grijehom, kao da ne strahuju od prijekora Boga Uzvišenog usljed činjenja takvih djela.
Sve u svemu, mnogi ljudi ogovaraju tako kao da to ne smatraju grijehom, zanemarujući pri tom činjenicu da sva dobra djela koja čine – bivaju poništena jednim činom ogovaranja.
Kaljanje časti muslimana gore je od uzimanja kamate
Plemeniti Poslanik, s.a.v.a., rekao je:
إِنَّ الدِّرْهَمَ يُصِيبُهُ الرَّجُلُ مِنَ الرِّبَا أَعْظَمُ عِنْدَ اللَّهِ فِي الْخَطِيئَةِ مِنْ سِتٍّ وَ ثَلَاثِينَ زَنْيَةً يَزْنِيهَا الرَّجُلُ وَ إِنَّ أَرْبَى الرِّبَا عِرْضُ الرَّجُلِ الْمُسْلِم.
“Uistinu je srebrenjak koji čovjek zaradi kamatom kod Boga veći grijeh od trideset i šest čina bluda koje čovjek počini, a najveća kamata koja se uzima je čast čovjeka muslimana.”[1]
Ogovaranje je gore od bluda
Džabir bin Abdullah i Ebu Sa'id Hudri od plemenitog Poslanika, s.a.v.a., prenosi da je rekao:
إِيَّاكُمْ وَ الْغِيبَةَ فَإِنَّ الْغِيبَةَ أَشَدُّ مِنَ الزِّنَا ِانَّ الرَّجُلَ قَدْ يَزْنِي فَيَتُوبُ فَيَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِ وَانَّ صَاحِبَ الْغِيبَةِ لَا يُغْفَرُلهُ حَتَّى يَغْفِرَلَهُ صَاحِبُهُ.
“Čuvajte se ogovaranja, jer uistinu je ogovaranje gore od bluda: zato što je moguće da čovjek blud počini te da se pokaje, pa da mu Bog pokajanje primi, a ogovaraču se neće oprostiti sve dok mu ne oprosti onaj kojeg je ogovarao.”[2]
Ogovaranje je poput jedenja mesa umrlog
Na isti način na koji Kur'an Časni smatra ogovaranje jedenjem mesa brata muslimana i brojne predaje ukazuju na ovo pitanje, posvećujući mu pažnju.
Tako Plemeniti Poslanik, s.a.v.a., kaže:
سِبَابُ الْمُؤْمِنِ فُسُوقٌ وَ قِتَالُهُ كُفْرٌ وَ أَكْلُ لَحْمِهِ مَعْصِيَةٌ وَ حُرْمَةُ مَالِهِ كَحُرْمَةِ دَمِه .
“Psovati vjernika je grijeh, boriti se protiv njega je nevjerstvo, jesti meso njegovo je neposluh prema Bogu, a svetost imetka njegovog je poput svetosti krvi njegove.”[3]
Činjenica da Kur'an Časni i predaje kazuju o ogovaranju kao o jedenju mesa mrtvog čovjeka svjedoči koliko je velik i težak ovaj grijeh. Izrazi ove vrste koriste se samo u primjeru ogovaranja. Onaj ko biva ogovaran – budući da nije prisutan, kako bi se mogao odbraniti, pa mu se usljed toga kalja čast i gazi njegova ličnost kod ljudi – upoređuje se sa mrtvacem. Jer, ukoliko se okalja nečija čast u društvu, ništa više je ne može vratiti i on će među ljudima ostati zauvijek ponižen. Stoga, onaj koji ogovara je kao onaj koji jede meso svoga brata muslimana, iako je ovaj mrtav, i to da bi sebi priskrbio neki položaj.
Tibrisi, Bog mu se smilovao, piše o povodu spuštanja časnog ajeta: I ne ogovarajte jedni druge:
نَزَلَ فِي رَجُلَيْنِ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ، صلى الله عليه و آله، اغْتَابَا رَفِيقَهُمَا وَ هُوَ سَلْمَانُ بَعَثَاهُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ، صلى الله عليه و آله، لِيَأْتِيَ لَهُمَا بِطَعَامٍ فَبَعَثَهُ إِلَى أُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ وَ كَانَ خَازِنَ رَسُولِ اللَّهِ، صلى الله عليه و آله، عَلَى رَحْلِهِ فَقَالَ مَا عِنْدِي شَيْءٌ فَعَادَ إِلَيْهِمَا فَقَالَا بَخِلَ أُسَامَةُ وَ قَالَا لِسَلْمَانَ لَوْ بَعَثْنَاهُ إِلَى بِئْرِ سُمَيْحَةَ لَغَارَ مَاؤُهَا ثُمَّ انْطَلَقَا يَتَجَسَّسَانِ عِنْدَ أُسَامَةَ مَا أَمَرَ لَهُمَا بِهِ رَسُولُ اللَّهِ، صلى الله عليه و آله، ثُمَّ انْطَلَقَا إِلَى رَسُولِ اللَّهِ، صلى الله عليه و آله، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ، صلى الله عليه و آله، لَهُمَا مَا لِي أَرَى خُضْرَةَ اللَّحْمِ فِي أَفْوَاهِكُمَا َقَالَا يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا تَنَاوَلْنَا يَوْمِنَا هَذَا لَحْماً قَالَ ظَلَلْتُمْ تَأْكُلُونَ لَحْمَ سَلْمَانَ وَ أُسَامَةَ فنزلت الاية.
“Spušten je povodom čina dvojice drugova Božijeg poslanika, s.a.v.a., koji su ogovarali svoga druga, a bio je to Selman, kojeg su poslali kod Božijeg poslanika, s.a.v.a., da im donese nešto hrane, pa ga je on poslao kod Usame ibn Zejda, koji je kod Božijeg poslanika, s.a.v.a., bio odgovoran za prtljag, te on reče: ‘Nemam kod sebe ništa’, pa se on vrati kod one dvojice. Oni rekoše: ‘Usama škrtari’, te o Selmanu kazaše: ‘Da smo ga poslali na bunar prepun vode, voda bi u njemu presahla.’ Zatim njih dvojica krenuše da se raspitaju kod Usame o onom što je Božiji poslanik naredio da dobiju, pa im Božiji poslanik, s.a.v.a., reče: ‘Zašto vidim smeđu boju mesa u ustima vašim?’ – ‘O Božiji poslaniče’, rekoše oni, ‘mi danas nismo jeli meso.’ On im reče: ‘Neprestano ste jeli meso Selmana i Usame.’ Tada je bio spušten ovaj ajet.”[4]
Postoji još velik broj predaja u kojima se ogovaranje predstavlja kao jedenje mesa mrtvog muslimana.[5]
U svakom slučaju, ovo poređenje, bez presedana u Kur'anu, kao i naglašavanje predaja u pogledu pojašnjenja ovog pitanja, kazuju o odvratnosti ovog djela, koje se smatra najgorim nasiljem prema bratu muslimanu. O nečasnosti ovog djela dovoljno je navesti podatak da čak ni vuk neće jesti meso drugog vuka.
Ni vuk neće drugog vuka meso jesti,
A mi jedni druge proždiremo javno!
[1] Mehedždžetu-l-bejda’, sv. 5, str. 253; et-Tergib ve-t-terhib, sv. 3, str. 503; Gazali, Mukašifetu-l-kulub, str. 156; Envar nu'manijje, str. 259; Biharu-l-envar, Bejrut, sv. 72, str. 222.
[2] Kešfu-r-rejbe, str. 6; Mekasib muharreme, str. 40; et-Tergib ve-t-terhib, sv. 3, str. 511, hadis 24; Vesa'ilu-š-ši'a, sv. 8, str. 601; Envar nu'manijje, str. 259; Džami'u-s-se'adat, sv. 2, str. 302; Mehedždžetu -l-bejda’, sv. 5, str. 251; Ihja’ ulumi-d-din, Bejrut, sv. 3, str. 141.
[3] Usul-e Kafi, sv. 9, str. 359, babu-s-sibab, hadis 2; Vesa'ilu-š-ši'a, sv. 8, str. 610, hadis 3.
[4] Medžme'u-l-bejan, Bejrut, sv. 9, str. 135.
