Staza rječitosti, govor 32.
O ljudi! Zatekli smo se u tako nepravednom i nezahvalnom vremenu, u kojem je časni smatran pokvarenim, a tlačitelj napreduje u prijestupima svojim. Ne koristimo ono što znamo i ne otkrivamo ono što ne znamo. Ne bojimo se nesreće sve dok nas ona ne snađe.
Četiri su vrste ljudi! Među njima je onaj koji je zaštićen od sijanja smutnje samo niskim položajem svojim, manjkavošću sredstava i oskudnošću imetka.
Potom, postoji onaj koji je potegao sablju, koji otvoreno tvori smutnju, koji skuplja konjicu i pješadiju svoju i koji se predao pribavljanju imetka, vođenju četa, uspinjanju na govornicu i dopustio je da mu utrne vjera. Kako je loša trgovina da svijet ovaj kupuješ prodajući ono što ti pripada u Boga kao naknada.
Među njima je i onaj koji traži svijet ovaj pomoću djela određenih za svijet budući. Ali on ne traži svijet budući pomoću djela svijeta ovog. Izgledom je miran, sitno korača, pokazuje odjeću svoju, ukrašava se da bi se predstavio pouzdanim, te koristi dobrostivost Božiju kao put činjenja grijeha.
A potom, postoji i onaj kojeg slabost i nedostatak sredstava životnih zadržavaju od traženja vlasti. Njega je to stanje učinilo takvim, pa se on i prikazuje zadovoljnim. I kiti se ruhom odličnika, iako od toga nema ništa.
Zatim, preostaju ljudi u čijem slučaju sjećanje na povratak konačni drži spuštenim poglede njihove, a strah od oživljenja ponovnog potiče im suze. Neki od njih su protjerani i raspršeni, neki su zastrašeni i podjarmljeni, neki su tihi kao da imaju brnjicu, neki se iskreno mole, neki su pogođeni jadom teškim i obuzeti bolom, a strah ih je utamničio u bez-imenost, i stid ih prekriva tako kao da su u vodi gorkoj, usta su im zatvorena, a srca utučena. Oni su poučavani sve dok nisu zamoreni, ugnjetavani sve dok nisu bili poniženi i ubijani sve dok ih nije preostao samo mali broj.
Neka svijet ovaj bude u očima vašim manje vrijedan od kore drače i ostrižaka vune. Poučite se na primjeru onih koji su bili prije vas, prije nego se na primjeru vašem budu poučavali oni koji će doći poslije vas. I odbacite svijet ovaj kudeći ga, jer on je ostavio i onoga koji je u nj bio zaljubljeniji nego što ste vi.
Preveli: Rusmir Mahmutćehajić i Mehmedalija Hadžić
وَ مِنْ خُطبَةٍ لهُعليه السلام
و فيها يصف زمانه بالجور و يقسم الناس فيه خمسة اصناف ثم يزهد في الدنيا معنى جور الزمان
معنى جورالزمان
أَيُّها النَّاسُ، إِنَّا قَدْ أَصْبَحْنَا فِي دَهْرٍ عَنُودٍ، وَ زَمَنٍ كَنُودٍ يُعَدُّ فِيهِ الُْمحْسِنُ مُسِيئاً، وَ يَزْدَادُ الظَّالِمُ فِيهِ عُتُوًّا، لاَ نَنْتَفِعُ بِما عَلِمْنَا، وَ لاَ نَسْأَلُ عَمَّا جَهِلْنَا، وَ لاَ نَتَخَوَّفُ قَارِعَةً حَتَّى تَحِلَّ بِنَا.
اصناف المسيئين
وَ النَّاسُ عَلَى أَرْبَعَةِ أَصْنَافٍ: مِنْهُمْ مَنْ لاَ يَمْنَعُهُ الْفَسَادَ في الْأَرْضِ إِلاَّ مَهَانَةُ نَفْسِهِ وَ كَلاَلَةُ حَدِّهِ وَ نَضِيضُ وَفْرِهِ، وَ مِنْهُمُ الْمُصْلِتُ لِسَيْفِهِ، وَ الْمُعْلِنُ بِشَرِّهِ، وَ الُْمجْلِبُ بِخَيْلِهِ وَ رَجْلِهِ، قَدْ أَشْرَطَ نَفْسَهُ، وَ أَوْبَقَ دِينَهُ لِحُطَامٍ يَنْتَهِزُهُ، أَوْ مِقْنَبٍ يَقُودُهُ، أَوْ مِنْبَرٍ يَفْرَعُهُ. وَ لَبِئْسَ الْمَتْجَرُ أَنْ تَرَى الدُّنْيَا لِنَفْسِكَ ثَمَناً، وَ مِمَّا لَك عِنْدَ اللَّهِ عِوَضاً! وَ مِنْهُمْ مَنْ يَطْلُبُ الدُّنْيَا بِعَمَلِ الآخِرَةِ، وَ لاَ يَطْلُبُ الآخِرَةَ بِعَمَلِ الدُّنْيَا، قَدْ طَامَنْ مِنْ شَخْصِهِ،وَ قَارَبَ مِنْ خَطْوِهِ،وَ شَمَّرَ مِنْ ثَوْبِهِ، وَ زَخْرَفَ مِنْ نَفْسِهِ لِلْأَمَانَةِ، وَ اتَّخَذَ سِتْرَ اللَّهِ ذَرِيعَةً إِلَى الْمَعْصِيَةِ. وَ مِنْهُمْ مَنْ أَبْعَدَهُ عَنْ طَلَبِ الْمُلْكِ ضُؤُولَةُ نَفْسِهِ، وَ انْقِطَاعُ سَبَبِهِ، فَقَصَرَتْهُ الْحَالُ عَلَى حَالِهِ، فَتَحَلَّى بِاسْمِ الْقَنَاعَةِ، وَ تَزَيَّنَ بِلِبَاسِ أَهْلِ الزَّهَادَةِ، وَ لَيْسَ مِنْ ذلِكَ فِى مَرَاحٍ وَ لاَ مَغْذَى.
الراغبون في اللَّه
وَ بَقِيَ رِجَالٌ غَضَّ أَبْصَارَهُمْ ذِكْرُ الْمَرْجِعِ، وَ أَرَاقَ دُمُوعَهُمْ خَوْفُ الَْمحْشَرِ، فَهُمْ بَيْنَ شَرِيدٍ نَادٍّ، وَ خَائِفٍ مَقْمُوعٍ، وَ سَاكِتٍ مَكْعُومٍ، وَدَاعٍ مُخْلِصٍ، وَ ثَكْلاَنَ مُوجَعٍ، قَدْ أَخْمَلَتْهُمُ التَّقِيَّةُ وَ شَمَلَتْهُمُ الذُلَّةُ، فَهُمْ فِي بَحْرٍ أُجَاجٍ، أَفْوَاهُهُمْ ضَامِزَةٌ، وَ قُلُوبُهُمْ قَرِحَةٌ، قَدْ وَ عَظُوا حَتَّى مُلُّوا، وَ قُهِرُوا حَتَّى ذَلُّوا، وَ قُتِلُوا حَتَّى قَلُّوا
التزهيد في الدنيا
فَلْتَكُنِ الدُّنْيَا فِي أَعْيُنِكُمْ أَصْغَرَ مِنْ حُثَالَةِ الْقَرَظِ، وَ قُرَاضَةِ الْجَلَمِ وَ اتَّعِظُوا بِمَنْ كانَ قَبْلَكُمْ، قَبْلَ أَنْ يَتَّعِظَ بِكُمْ مَنْ بَعْدَكُمْ، وَ ارْفُضُوهَا ذَمِيمَةً؛ فَإِنَّهَا قَدْ رَفَضَتْ مَنْ كانَ أَشْغَفَ بِهَا مِنْكُمْ.
