Hazreti Imam Džafer Sadik, mir neka je s njim, rekao je:
مَنْ قَضی لِأخِیْهِ الْمُؤمِنِ حاجَةً قَضَی اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ مِأَةَ ألْفِ حاحَةٍ من ذلك، أوَّلُهَا الْجَبَّةُ وَ مِنْ ذلِكَ أن یُدْخِلَ قَرابَتَهُ وَ مَعَارِفَهُ وَ إخْوانَهُ الْجَنَّةَ بَعْدَ أنْ لا یَکُونُوا نُصّاباً.
“Onome ko bratu svome u vjeri ispuni potrebu neku Bog Uzvišeni će na Danu Sudnjem ispuniti sto hiljada potreba, a prva od njih je džennet, i jedna od tih nagrada je da će uvesti u Džennet njegove rođake, poznanike i braću njegovu u vjeri, pod uslovom da ne budu Alijevi neprijatelji.”[1]
Također je rekao:
قَضَاءُ حَاجَةِ الْمُؤْمِنِ خَيْرٌ مِنْ عِتْقِ أَلْفِ رَقَبَةٍ وَ خَيْرٌ مِنْ حُمْلَانِ أَلْفِ فَرَسٍ فِي سَبِيلِ اللهِ
“Ispunjenje potrebe vjerniku bolje je od oslobađanja hiljadu robova i opremanja hiljadu konja na putu Božijem.”[2]
U drugoj predaji kaže:
مَا قَضَى مُسْلِمٌ لِمُسْلِمٍ حَاجَةً إِلَّا نَادَاهُ اللهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى عَلَيَّ ثَوَابُكَ وَ لَا أَرْضَى لَكَ بِدُونِ الْجَنَّةِ
“Svakog muslimana koji ispuni potrebu drugog muslimana, Bog Uzvišeni će pozvati riječima: Tvoja nagrada je kod Mene i neću biti zadovoljan za tebe nijednom nagradom manjom od Dženneta!”[3]
U predaji koju je prenio Zapovjednik pravovjernih hazreti Ali, mir neka je s njim, od Božijeg Poslanika islama, s.a.v.a., čitamo:
مَنْ قَضَى لِأَخِيهِ الْمُؤْمِنِ حَاجَةً كَانَ كَمَنْ عَبَدَ اللهَ دَهْرَهُ
“Onaj ko svome bratu vjerniku ispuni potrebu neku je poput onoga koji je čitav životni vijek robovao Bogu.”[4]
Još je rekao:
مَنْ سَعَى فِي حَاجَةِ أَخِيهِ الْمُؤْمِنِ فَكَأَنَّمَا عَبَدَ اللَّهَ تِسْعَةَ آلَافِ سَنَةٍ صَائِماً نَهَارَهُ قَائِماً لَيْلَهُ
“Ko se bude trudio da ispuni potrebu bratu vjerniku, uistinu, kao da je robovao Bogu devet hiljada godina, provodeći dane u postu, a noći u namazu.”[5]
Zapovjednik pravovjernih Ali, mir neka je s njim, rekao je Kumejlu ibn Zijadu:
يَا كُمَيْلُ مُرْ أَهْلَكَ أَنْ يَرُوحُوا فِي كَسْبِ الْمَكَارِمِ، وَ يُدْلِجُوا فِي حَاجَةِ مَنْ هُوَ نَائِمٌ فَوَالَّذِي وَسِعَ سَمْعُهُ الْأَصْوَاتَ مَا مِنْ أحَدٍ أَوْدَعَ قَلْباً سُرُورًا إِلَّا وَ خَلَقَ اللهُ مِنْ ذَلِكَ السُّرُورِ لُطْفاً فَإِذَا نَزَلَتْ بِهِ نَائِبَةٌ جَرَى إِلَيْهَا كَالْمَاء فِي انْحِدَارِهِ حَتَّى يَطْرُدَهَا عَنْهُ كَمَا تُطْرَدُ غَرِيبَةُ الْإِبِل
“O, Kumejle, naredi čeljadi svojoj da danju stiču djela plemenita, a početkom noći izađu da udovolje potrebi onih koji spavaju, jer – kunem se Onim Čiji sluh obuhvata glasove sve – Bog će svakome robu Svome koji položi radost u srce neko od radosti te stvoriti zaštitu, pa kada ga zadesi nevolja neka, poteći će ka njoj kao voda kad se sliva da bi je od njeg otjerala, kao što se otjera deva tuđa.”[6]
Ukratko, toliko je isticana važnost pomaganja braći u vjeri i u ispunjavanju njihovih potreba da i onaj ko učini korak radi udovoljenja neke potrebe svoga brata u vjeri, ali ne bude u tome uspio, ipak će imati mnogo nagrada kod Boga, toliko da Imam Bakir, mir neka je s njim, kaže:
أَوْحَى اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى مُوسَى عليه السلام أَنَّ مِنْ عِبَادِي مَنْ يَتَقَرَّبُ إِلَيَّ بِالْحَسَنَةِ فَأُحَكِّمُهُ فِي الْجَنَّةِ فَقَالَ مُوسَى يَا رَبِّ وَ مَا تِلْكَ الْحَسَنَةُ؟ قَالَ يَمْشِي مَعَ أَخِيهِ الْمُؤْمِنِ فِي قَضَاءِ حَاجَتِهِ قُضِيَتْ أَوْ لَمْ تُقْضَ!
“Objavio je Bog Uzvišeni Musau, a.s.: ‘Uistinu, među robovima Mojim ima onih koji Mi se djelom dobrim približavaju pa ću ih u Džennetu namjesnicima učiniti.’ Musa, a.s., reče: ‘O, Gospodaru! Kakvo je to djelo dobro?’ Bog reče: ‘Rade sa svojim bratom vjernikom na ispunjavanju potrebe njegove, pa bila ona ispunjena ili ne.’”[7]
Imam Sadik, mir neka je s njim, rekao je:
وَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ يَمْشِي لِأَخِيهِ فِي حَاجَةٍ إِلَّا كَتَبَ اللهُ لَهُ بِكُلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةً وَ حَطَّ عَنْهُ بِهَا سَيِّئَةً وَ رَفَعَ لَهُ بِهَا دَرَجَةً
“Svakom vjerniku koji krene ispuniti potrebu brata svoga u vjeri Bog će za korak svaki po jedno djelo dobro upisati i za korak svaki po jedan grijeh mu izbrisati te će ga za korak svaki za po jedan položaj uzvisiti.”[8]
U jednoj predaji Poslanik, s.a.v.a., kaže:
مَنْ مَشي في حاجَةِ أخيه الْمُسْلِمِ كَتَبَ اللهُ لََهُ بِكُلِّ خُطْوَةٍ سَبْعِينَ حَسَنَةً وَ كَفَّرَ عَنْهُ سَبْعينَ سَيِّئَةً
“Onome ko krene ispuniti potrebu svome bratu muslimanu, Bog će za svaki korak upisati sedamdeset dobrih djela i oprostit će mu sedamdeset grijeha.”[9]
Dvije potrebne napomene
1. Iznošenje potrebe braći u vjeri ukazuje na osjećanje nade, pouzdanja i oslanjanja na njih. Sa ovim osjećanjem čovjek se treba odnositi na način da ne dovede do njegovog slabljenja, nego tako da ga potvrdi i naglasi, upravo onako kao što reče Imam Sadik, mir neka je s njim:
كَفَى بِالْمَرْءِ اعْتِمَادًا عَلَى أَخِيهِ أَنْ يُنْزِلَ بِهِ حَاجَتَه
2. “Dovoljan je dokaz povjerenja u brata svoga to što mu on iznosi potrebu svoju.”[10]
U islamskoj kulturi se potrebe ljudi tumače kao blagodat i milost. Zato, oni koji zbog svojih imovinskih mogućnosti ili posebnog društvenog položaja budu izloženi navalama molbi i iskazivanja potreba trebaju znati da su im se otvorila vrata Božije milosti, a mnoštvo blagodati nikoga neće zamoriti niti će kome dosaditi. O ovome je Imam Husejn, mir neka je s njim, rekao:
… إِنَّ حَوَائِجَ النَّاسِ إِلَيْكُمْ مِنْ نِعَمِ اللَّهِ عَلَيْكُمْ فَلَا تَمَلُّوا النِّعَمَ
“…Uistinu su potrebe koje vam ljudi iznose blagodati Božije prema vama, pa neka vam te blagodati ne dosade.”[11]
Također, Imam Kazim, mir neka je s njim, u jednoj predaji kaže:
مَنْ أَتَاهُ أَخُوهُ الْمُؤْمِنُ فِي حَاجَةٍ فَإِنَّمَا هِيَ رَحْمَةٌ مِنَ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى سَاقَهَا إِلَيْهِ…
“Onome kome dođe brat vjernik sa potrebom nekom, uistinu je spuštena milost od Boga Uzvišenog…”[12]
Zato, svaki musliman treba lijepo prihvatiti ove blagodati i milost od Gospodara te se potruditi onoliko koliko može u ispunjavanju potreba onima koji ih imaju, a u slučaju da to ne može učiniti, neka barem dade odgovor sa objašnjenjem koje ulijeva nadu.
Jer, Plemeniti Poslanik, s.a.v.a., ovako bi postupao:
مَنْ سَألَهُ حاجَةً لَمْ يَرُّدَهُ إلّا بِها أوْ بِمَيْسُورٍ مِنْ الْقَوْلِ
“Kada bi mu neko izložio svoju potrebu, on ga ne bi vratio, a da mu je ne bi ispunio, ili bi mu barem govorom olakšao.”[13]
Znači, Poslanik, s.a.v.a., nikada nije vraćao čovjeka u stanju potrebe, a da mu potrebu nije ispunio, a u prilici kada nije bio u mogućnosti da mu je ispuni, davao bi potrebitom odgovor riječima koje ulijevaju nadu.
O prijatelju, sve dok mogneš ti
Ispunjavaj potrebu onom koji traži.
Jer, srca nemoćnih obradovati
Dostojno će sreće moćnog biti.
U svakom slučaju, ako neko ne može ispuniti potrebu potrebitom, treba s njim tako razgovarati da ovaj ne postane očajan i razočaran. Kur'an Časni kaže:
وَ إِمَّا تُعْرِضَنَّ عَنْهُمُ ابْتِغَاءَ رَحْمَةٍ مِّنْ رَّبِّكَ تَرْجُوهَا فَقُلْ لَّهُمْ قَوْلاً مَّيْسُورًا
“A ako se od njih moraš okrenuti, u želji da od Gospodara svoga stekneš samilost kojoj se nadaš, ti im opet reci koju ugodnu riječ.” (El-Isra, 28)
Božiji Poslanik, s.a.v.a., nakon spuštanja ovoga ajeta, kada bi neko od njega nešto tražio, a on ništa nije imao da mu dade, govorio bi:
يَرْزُقُنَا اللهُ وَ إِيَّاكُمْ مِنْ فَضْلِهِ
“Neka Bog i nas i vas opskrbi iz obilja Svoga!”[14]
Stoga onaj koji ne može udovoljiti nečijoj potrebi treba ga barem utješiti riječima koje ulijevaju nadu, kao što su: “Nadam se da će Bog ispuniti tvoju potrebu, a i ja ću se truditi onoliko koliko budem mogao radi tebe”, a ne s njim se svadljivo i grubo ophoditi i učiniti ga očajnim. Takva osoba neće biti u sigurnosti Božijoj na Onom svijetu, jer oni koji će biti u sigurnosti Božijoj su osobe koje budu utočište potrebitih i to je upravo ono o čemu je govorio Imam Sadik, mir neka je s njim:
إِنَّ لِلَّهِ عِبَادًا مِنْ خَلْقِهِ فِي أَرْضِهِ يُفْزَعُ العِبادُ إِلَيْهِمْ فِي حَوَائِجِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ أُولئِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا آمِنُونَ يَوْمَ الْقِيَامَ
“Zaista, Bog među stvorovima Svojim na zemlji Svojoj ima robove koji su utočište ljudima u njihovim ovosvjetskim i onosvjetskim potrebama, oni su ti istinski vjernici, na Danu Sudnjem bezbjedni.”[15]
[1] Usulu Kafi, sv. 2, str. 193, hadis 1, s neznatnom razlikom.
[2] Isto, hadis 3; Biharu-l-anvar, sv. 71. str. 324; Ehtesase Mufid, str. 26, sa neznatnom razlikom.
[3] Kurbu-l-esnad, str. 19; Usuli Kafi, izdanje Islamijje, sv. 2, str. 194, hadis 7; Biharu-l-anvar, bejrutsko izdanje, sv. 71, str. 285.
[4] Biharu-l-anvar, bejrutsko izdanje, sv. 71, str. 302, hadis 4.
[5] Isto, str. 315.
[6] Nehdžu-l-belaga, Fejzu-l-islam, izreka 249.
[7] El-Džavahiru-l-senijje, str. 41, Usuli Kafi, sv. 2, str. 195, hadis 12.
[8] Ehtesase Mofid, str. 27.
[9] Gazali: Mukašifetu-l-kulub, str. 131.
[10] Usuli Kafi, sv. 2, str. 198, hadis 8.
[11] Biharu-l-anvar, bejrutsko izdanje, sv. 71, str. 318.
[12] Usuli Kafi, sv. 2, str. 196; Vesailu-š-ši‘a, sv. 11, str. 578, hadis 9.
[13] Mehadždžetu-l-bejda, sv. 4. str. 161.
[14] Medžme‘u-l-bejan, izdanje Islamijje, sv. 3, str. 411.
[15] Tuhafu-l-‘ukul, str. 281. Ova predaja je istog sadržaja prenesena i u Biharu-l-anvaru, bejrutsko izdanje, sv. 74, str. 157.